Në vijim të vizitës së tij në Mbretërinë e Bashkuar, Kryeministri Edi Rama zhvilloi një bashkëbisedim në auditorin e Institutit Mbretëror të Marrëdhënieve Ndërkombëtare, Chatham House.

 

-Një mirëseardhje mjaft të ngrohtë në Chatham House! Një mirëseardhje të ngrohtë dhe për ju që jeni online. Jam shumë shumë e kënaqur t’ju uroj mirëseardhjen juve në Chatham House kryeministri Edi Rama, ish kryetar i Bashkisë së Tiranës. Mbërrini ndërkohë që Shqipëria është një temë mjaft e diskutuar dhe ka kaq shumë gjëra për të cilat ne mund të flasim dhe mund të vendosim si nëntituj të këtij diskutimi.

 

Në të parën që është ngritur, nga emigracioni te Rusia, te Kina, te si Shqipëria po i përgjigjet sfidave gjeopolitike të sotme. Pra do të na çoni në shumë shumë tema. Por së pari doja t’ju uroja mirëseardhjen në Chatham House. Mirëserdhët! 

 

Kryeministri Rama: Faleminderit

 

-Për ta nisur me Mbretërinë e Bashkuar që është e vështirë të shmanget,  sapo vini nga zyra e kryeministrit dhe sot nisët të flisnit në programin “Today”  vërtetë për një nga mënyrat sesi Shqipëria diskutohet nëpër bisedat e britanikëve shumë për momentin. Ky është migracioni. Dhe po pyesja veten nëse do të na shtjellonit atë çfarë ju keni thënë britanikëve për këtë. 

 

Kryeministri Rama: Unë kam thënë atë çfarë kam thënë në programin e mëngjesit, atë çfarë kam thënë më përpara, që ky aspekt i marrëdhënieve nuk është i mirë dhe për shkak të kësaj retorike kaq të turpshme marrëdhëniet tona mbërritën në pikën më të ulët që unë kujtoj. Kjo nuk është diçka që i bën nder Mbretërisë së Madhe.

 

-Retorika është që ka shumë shumë migracion të paligjshëm dhe sidomos shumë shumë djem të rinj që vijnë këtu. A mund të na shtjelloni faktet në veçanti sidomos sepse ka patur një rritje mesa duket në numrin e djemve të rinj që përpiqen të vijnë në Mbretërinë e Bashkuar dhe do doja që tu shpjegonim njerëzve që cfarë mund ta ketë shtyrë një gjë të tillë dhe cila është mënyra me të cilën ju e shihni këtë?

 

Kryeministri Rama: E kemi parë edhe më parë. Ka pasur një rritje të shifrave krejt të beftë, një bum i madh gjatë krizës së madhe te refugjatëve në 2015-ën. Dhe shumë njerëz morën rrugën për të shkuar në Gjermani. Më pas, disa vjet më vonë pati një rritje në drejtim të Francës dhe kjo ishte rritja e tretë sipas llogarive të mia që ka ndodhur përmes kanalit. Kështu që, është një kombinim faktorësh dhe sigurisht ajo çfarë i lidh të gjitha këto rritje ka të bëjë me përhapjen e fjalës dhe të historisë se është hapur një kufi i ri, me mundësi, me punë, me shanse për t’u angazhuar në sektorë të ndryshëm dhe kështu me radhë. Dhe kur bëhet fjalë për Britaninë kjo lidhet edhe me  një lidhje që janë mbi baza familjare dhe mbi bazën e zonave. Këta janë shqiptarë që zakonisht vijnë nga verilindja e vendit ku lidhjet midis familjeve, midis fqinjëve janë të forta.

 

Nga ana tjetër, ka shumë paqartësi dhe shumë spekulim për të dhënat sepse nuk është thjeshtë e pavërtete që këta njerëz vijnë nga Shqipëria. Kjo është po ashtu teorikisht e pamundur, artimetikisht e pamundur. Dhe faktikisht e pavërtetë. Ata janë shqiptarë që vijnë dhe nga vende të tjera, kryesisht nga Greqia.

 

-Po thoni që kanë jetuar në Greqi disa kohë dhe pastaj kanë ardhur ne Mbretërinë e Bashkuar?

 

Kryeministri Rama; Po po, për shkak të faktit që ky rajon në periudhën komuniste, kur askush nuk mund të lëvizte dhe ku të gjithë edhe brenda Shqipërisë askush nuk mund të lëvizte, numëronte pak më shumë se 50 mijë. Të numërosh dhe të llogaritësh tashmë të gjitha lëvizjet nga ky rajon, pra brenda Shqipërisë, shumë prej tyre kanë lëvizur drejt kryeqytetit, drejt qyteteve të mëdha. Dhe po të llogaritësh sesa kanë lëvizur nga brenda vendit jashtë dhe pastaj t’u shtosh 12 mijë në vit është thjeshtë e pamundur. Kështu që është kombinim faktorësh

 

-Pra kjo shifër prej 12 mijë në 2022-in, që vijnë me varka të vogla, ju thoni që kjo shifër nuk është, ata nuk vijnë nga Shqipëria, nuk vijnë drejtpërdrejtë nga Shqipëria. Kjo shifër e madhe vjen nga EUROSTAT që janë 1% e meshkujve në moshë pune që vijnë këtu,.

 

Kryeministri Rama: Çfarë do të thotë kjo? Këto janë spekulime të gjithëfarësojshme. Çështja është që ka një qartësi që Britania ka probleme, ka shumë mundësi, ka shumë kërkese për forcë pune dhe ka mundësi të reja për ëndrrat dhe shpresat e këtyre njerëzve dhe kjo është e thjeshtë dhe është e qartë.

 

-Një nga pikat që po diskutonim ishte ndërtimi. 

 

Kryeministri Rama: Po kështu ju duhet të kuptoni që këto rritje në atë kohë ishin të lidhura me një shtysë thelbësore që është mundësia për të pasur qasje në sistemin e  azilit politik. Kur Gjermania e ndryshoi këtë bazë ligjore duke e deklaruar Shqipërinë vend të sigurte origjine, çka nënkuptonte që të merrje azil politik nuk ishte diçka normale, por diçka krejt jashtë normës, atëherë lëvizja u drejtua për nga Franca. E tani me shpalljen dhe me ndryshimin në vend te origjinës së sigurtë në Britani, kjo po ndryshon bazën.

 

-Një nga gjërat interesante që po diskutonim përpara këtij bashkëbisedimi ishte se disa njerëz që vijnë nga Shqipëria këtu, vijnë për shkak të ndërtimit, sepse nuk ka shumë punonjës ndërtimi qysh prej BREXIT. Por po kështu edhe qeveria këtu ka ndryshuar rregullat për të lejuar migracionin e ligjshëm për gjërat si ndërtimi. A është pjesë kjo e argumentit që keni dhënë në parlament?

 

Kryeministri Rama: Nuk më takon mua kjo, nuk e kuptoj thjeshtë aspak këtë politikë të kufijve të mbyllur të luftës kundër njerëzve që vijnë, e kështu me radhë, sepse është diçka që shkon ndesh me nevojat ekonomike  elementare dhe nuk e shoh sesi Britania dhe të rinjtë britanikë do të bëjnë këto punë që bëhen nga të tjerë përfshirë shqiptarët. Megjithatë nuk më takon mua ta diskutoj këtë.

 

-Megjithatë po pyes veten nëse prisni më shumë tanimë migracion të ligjshëm duke qenë se janë hapur mundësi për këtë. 

 

Kryeministri Rama: Kjo është diçka që i takon qeverisë britanike. Ajo çfarë shoh dhe ajo çfarë përjetojmë ne në Shqipëri dhe në rajon është një konkurrencë e pamëshirshme edhe midis vendeve mjaft të zhvilluara, mbi të gjitha Gjermania për të thithur kapitalin tonë njerëzor sepse kudo nevoja për më shumë krah pune po bëhet gjithnjë e më alarmuese, demografia po ulet, industritë ndërkohë kanë nevojë për krah pune, pra po përballemi me diçka që do të jetë gjithnjë e më shumë dramatike kur vjen fjala për kapitalin njerëzor.

– Do t’ju pyesja për ndikimin në vend sepse Shqipëria ka përjetuar një rritje ekonomike të jashtëzakonshme.

Kryeministri Edi Rama: Po, ka përjetuar një rritje të jashtëzakonshme, por jo aq të jashtëzakonshëm sa për ta bërë Tiranën Londër apo Kukësin nga ku vinë ata, nuk e di, Berlin, kështu që nuk do të jetë asnjëherë kështu, por nuk e di sa kohë. Pra nuk mund t’i ndalosh të rinjtë që jetojnë në zona të thella, që me të gjitha gjërat u mungojnë, nuk u mungon iPhone, nuk u mungon Tik-Tok dhe nuk u mungon Kim Kardashian, të shkojnë atje ku Kim Kardashian ndërtoi suksesin e vet. Kjo është tërheqja e vendeve dhe e shteteve që ofrojnë diçka për imagjinatën që askush nuk mund ta mposhtë dot.

Pra është tjetër gjë sa njerëz realizojnë, sa njerëz përpëliten me këtë dhe sa njerëz kthehen sepse ajo me të cilën po përballemi është dhe një rritje e kthimeve. Është ende shume negative midis ardhjeve dhe ikjeve por kthimet ne 2022 ishin 25 %, pra 25 % e shifrës janë njerëz që kthehen dhe është diçka e mirë sepse njerëzit që kthehen dhe kanë udhëtuar, vijnë me një mendësi tjetër. Ata vijnë me një përvojë tjetër. Dhe ata që shkojnë në Gjermani dhe kthehen pas 6 muajsh kthehen me një tjetër mendësi sepse e kanë ndarë mendjen.

Shiko, nuk është parajsa që kisha menduar sepse natyrisht rroga ime është më e lartë, por qiraja është më e lartë, po pastaj dhe transporti është më I lartë. E po kështu kjo është më e lartë, ajo është me e lartë dhe në fund ajo që mbetet nuk është më aq shumë.

Kur je i ri dhe kur nuk ke argumentin që po, po e bëj për fëmijët e mi, është më e vështirë, kështu që…

– Jam e interesuar për argumentin që përdor ne vend si kryeministër i Shqipërisë.

 

Kryeministri Edi Rama: Shqipëria ka një të ardhme të shndritshme. Dëgjo, unë e di që nuk është korrekte politikisht që unë të them atë që them, por unë asnjëherë nuk u them njerëzve që nuk duhet të ikni, duhet të rrini këtu se këtu është vendi juaj. Jo! Kur isha i ri nuk mund të largohesha nga vendi, askush nuk mund të largohej, tani ajo për çka luftova është një vend i hapur, një vend i lirë ku të gjithë mund të lëvizin, ku ti je shqiptar, shumë mirë, por je edhe qytetar i botës dhe ke të drejtë të thuash, “mirë kam lindur këtu por dua të jetoj atje”. Kjo është bota që donim. Tani si t’i thuash njerëzve qëndroni këtu sepse këtu është ku e keni vendin? Jo, të rinjtë kanë drejtë të bëjnë zgjedhjen e tyre. Disa zgjedhin të qëndrojnë, disa të largohen, disa të kthehen, disa të largohen e të kthehen, disa pasi qëndrojnë ikin sërish, kjo është sfida. Si tu thuash njerëzve e ardhmja është e shndritshme kështu që rri këtu me mua? Jo. Do të largohesh? Largohu! Do të kthehesh? Kthehu! Na duhet të bëjmë të mundur që çdo ditë të jetë më e mirë, por nuk mund të premtojmë mrekullira dhe në të njëjtën kohë mrekullitë kur vjen fjala për zhvillimin e një vendi i cili ka qenë Koreja e Veriut e Europës deri 30 vjet më parë, kërkon kohë, kërkon forcë, kërkon shumë durim sepse ka të bëjë me ndërtimin e shtetit, ndërtimin e institucioneve. Për britanikët punën e pistë e kanë bërë qysh kur kokat e  mbretërve priteshin në parlament, kur shumë anëtarë të gjykatës digjeshin në zjarre, e kështu me radhë. Shumë, shumë prej punës, prej mundit, prej gjakut për të ndërtuar sot atë që është Britania e Madhe e lëre më pastaj shumë krime në vende të tjera, por nuk do të flasim për këtë. Pra ka të bëjë me historinë. Historia jonë nuk ka qenë kaq bujare me ne, sepse na është dashur të jetojmë nën perandori të ndryshme. Po kështu kemi edhe këtë problem që u jemi besnik perandorive përgjithësisht. Nuk tradhtojmë lehtësisht. Jo lehtësisht, nuk tradhtojmë aspak.

Kështu që e lamë perandorinë osmane dhe kur turqit vendosën të largoheshin, u larguam pas tyre. Ishim të fundit që u larguam dhe pastaj u bashkuam me perandorinë sovjetike. Dhe pastaj duke qenë se sovjetikët e tradhtuan Stalinin, ne qëndruam me Stalinin deri në fund sepse ishim shumë besnikë me Stalinin, pastaj lamë kinezët dhe donim të qëndronim me Maon, ndaj mbajtëm gjithë këtë çmenduri mbi shpatullat tona për shkak të besnikërisë tonë ndaj perandorive dhe tani do të jemi të fundit që do të lëmë perandorinë europiano -angloamerikane dhe kur ajo të avullojë, ne do jemi aty duke thirrur, Britani, Britani.

 

– Do t’ju pyesja për këtë dhe shpresën për t’u anëtarësuar ne BE.

 

Kryeministri Edi Rama: Të jeni të sigurt!

 

-Nuk do ta përshkruaja Bashkimin Europian si perandori!

 

Kryeministri Edi Rama: Dhe nëqoftëse se rusët do të pushtojnë Britaninë e Madhe, ejani tek ne se do t’ju mbrojmë nga Putini dhe nga Suella Braverman. Kjo është e sigurtë. Do ta shihni, do t’ju mbrojmë.

– Kaq shumë ngjarje në të njëjtën kohë. Doja t’ju pyes për shpresat e anëtarësimit në BE. Si janë këto shpresa?

Kryeministri Edi Rama: Si? Të anëtarësohemi ne BE? Po më pyesni se kur do të anëtarësohemi ne BE? Po më kërkoni të shoh  globin e kristalit?

– Jo, thjesht të ardhmen.

Kryeministri Edi Rama: Të parashikoj të ardhmen që është e pamundur sepse edhe BE nuk di gjë për këtë, askush nuk e di dhe ne nuk e dimë. Por dëgjoni, pjesa e thjeshtë dhe më e vështirë për ne, është që duhet të bëjmë detyrat tona të shtëpisë. Kjo është e thjeshtë, është Chatham House me njerëz që filmojnë? Po, është Chatham House. Është drejtpërdrejtë. Është Chatam House, por është e hapur për publikun. Pra, ajo çka po them unë tani është publike.

– Po.

Kryeministri Edi Rama: Duhet të më kishit thënë më përpara.

 

– Po, ju thashë më përpara.

 

Kryeministri Edi Rama: Është një Chatham House i çuditshëm. Çfarë po ndodh me Britaninë, Z. Steëart. Po ndryshoni gjithçka, por jo për mirë.

 

– Kjo është absolutisht konstante për Chatham House, që këto evenimente janë publike.

 

Kryeministri Edi Rama: Atëherë pse quhet Chatham House?

 

– Quhet Chatham House sepse ndërtesa quhet Chatham House!

 

Kryeministri Edi Rama: Ah, është emri i ndërtesës? Ashtu si hoteli im që quhet Scotland Yard, por që nuk është Scotland yard. Ishte vend për të qëndruar.

 

– Nuk jemi akoma një hotel edhe pse jemi nga të parët që ofrojmë një mirëseardhje të ngrohtë. Pra dua të mbetem tek kjo pikë, tek parashikimi i së ardhmes gjithashtu edhe argumenti për detyrat e shtëpisë që duhet t’i përmbushni.

Kryeministri Edi Rama: Po, duhet t’i përmbushim këto detyra jo sepse duhet t’i bëjmë qejfin Parisit, Berlinit apo Brukselit, por sepse këto detyra shtëpie janë thelbësore për ta bërë Shqipërinë një demokraci moderne dhe funksionale. Me institucione të cilat punojnë për njerëzit, punojnë për interesin kombëtar, punojnë për Shqipërinë në skenën ndërkombëtare. Kjo do të thotë qe te kemi ndarjen e pushteteve me vepra dhe jo vetëm me fjalë dhe që te kemi një sistem drejtësie të pavarur, por edhe profesional dhe që të kemi të gjithë pjesën tjetër e cila është e mirëpërkufizuar dhe që përkon me 4 mijë e disa qindra ligje e akte nënligjore që na duhet të miratojmë dhe kjo duhet ta bëjë Shqipërinë një demokraci moderne dhe funksionale. A do të bëjë Shqipërinë një shtet anëtar? Kush e di se di çfarë do të bëjë në të ardhmen BE!

Kemi parë një BE i cili ka qenë absolutisht hipokrit me ne sepse ne i kishim bërë detyrat tona të shtëpisë, por nuk ishin të mjaftueshme sepse ata kishin problemet e tyre të brendshme dhe Bashkimi Europian, nuk dua të tingëllojë tani si një tifoz i BREXIT sepse nuk jam, por BE është një federatë egosh që ndonjëherë nuk pikëtakohen me njëra- tjetrën. Ka 27 zgjedhje kombëtare, 27 zgjedhje lokale, 27 zgjedhje europiane, 27 zgjedhje ku e di unë se çfarë, e nuk janë në të njëjtën ditë. Kështu që duhet ta lexosh BE-në. Si? Duke parë zgjedhjet. Nuk ka rëndësi si i bën detyrat e shtëpisë, nuk ka rëndësi që Komisioni Europian i cili është i pranishëm pikërisht për të vlerësuar teknikisht dhe jo politikisht, objektivisht dhe jo subjektivisht, se sa ka bërë ky shtet punën e vet. Për të thënë që “po, e kanë bërë punën e tyre, kështu që meritojnë të çelin bisedimet për anëtarësi”.

Ndërkohë na dalin zgjedhje në Holandë. Kur ka zgjedhje në Holandë, ose kur ishin, se tani na duan, në atë kohë na u desh të përballemi me të njëjtën retorikë me të cilën përballemi sot në Britani për arsye të ndryshme, shqiptare dhe kishte tituj si: “Një tjetër bandë shqiptare është goditur” dhe kur lexon artikullin, lexon për holandezë, belgë, marokenë dhe nja dy shqiptarë të moshuar që ruajnë serën. Megjithatë e gjithë banda ishte shqiptare në titull sepse ishte me rëndësi që të ndërtohej një histori e armikut që është në kufi për tu thënë botuesit mbroni vendin nga ata dhe kjo i ka bërë këta njerëzit me varka të transformohen si të jenë Ragnar Lothbrok-u me vikingët e vetë që vijnë përmes kanalit anglez për të ripushtuar Anglinë Perëndimore. Nuk është kështu!

Së fundi, ne erdhëm në pikën ku të gjitha shtetet anëtare ranë dakord dhe çelën bisedimet tona për anëtarësinë. Lufta në Ukrainë e solli në vete Bashkimin Europian kur bëhet fjalë për gjeo-politikën. Në çfarë mënyre? Se thonin gjeo-politika, gjeo-politika, por në terma konkrete kurrë nuk morën një vendim gjeo-politik në kohë, për shkak të asaj çfarë thashë. Tashmë është ndryshe. Janë më vigjilentë dhe e kuptojnë se nuk mund ta lënë Ballkanin jashtë gjithë këtij projekti. Se sa kohë do të duhet dhe se si do të ndryshojnë gjërat, këtë nuk e dimë. Ajo për të cilën lutemi është që Bashkimi Europian të vazhdojë të ekzistojë derisa ne të përmbushim detyrat e shtëpisë e pastaj mund të shpërndahen, është problemi i tyre.

Ne duam të jemi një shtet që është demokraci funksionale, moderne për brezat e ardhshëm dhe kjo është që ne mund ta bëjmë duke bërë të gjitha përpjekjet tona e duke pasur krah nesh Bashkimin Europian se pa Bashkimin Europian nuk mund ta bësh këtë. Sepse nuk mund ta shpikësh këtë. Është një dije e cila është ndërtuar për gjatë shumë viteve. Janë instrumente të cilat nuk mund t’i shpikësh dhe e gjithë mungesa e traditës që e përmenda më herët, që nuk është vetëm për ne, por për të gjithë Ballkanin, mund të zëvendësohet vetëm nga kjo dije e kjo është arsyeja pse Bashkimi Europian është kaq i çmuar.

 

– Dua t’iu pyes për Ukrainën. Shqipëria është anëtare e NATO-s. Sa larg mendoni se NATO-ja dhe Bashkimi Europian duhet të shkojnë për të mbështetur Ukrainën.

 

Kryeministri Edi Rama: Dëgjoni! Gjëja më e mirë e të qenit kryeministër shqiptar në NATO, është se nuk të duhet të marrësh vendime të vështira. U takon të mëdhenjve. Deri më tani, me sa kuptoj nuk ka asnjë rrugë tjetër, nuk ka asnjë zgjedhje tjetër. Jemi gëlltitur në një situatë që nuk e zgjodhëm dhe që ukrainasit nuk e provokuan, të themi. Ky është një agresion. Kjo është një luftë reale. Një luftë e nxehtë jo luftë e ftohtë në portat e Europës. Na duhet të bëjmë atë çfarë duhet bërë. Tani, sa kohë apo sa shumë do të jenë në gjendje të mëdhenjtë të vazhdojnë e sa vullnet do të kenë që të ecin përpara, është një parashikim që nuk mund ta bëjmë, por ajo çfarë di dhe çfarë mund të them është që nëse të mëdhenjtë nuk do të shkojnë deri në fund për ta fituar këtë luftë, atëherë bota do të jetë ndryshe.

 

– Në rregull. Kjo është një përgjigje shumë e qartë.

 

Kryeministri Edi Rama: Të gjitha përgjigjet e mia janë të qarta, meqë ra fjala.

 

– Po, por jo të gjitha përgjigjet që marrim në këtë skenë për Ukrainën janë të qarta.

 

Kryeministri Edi Rama: Në këtë skenë?! Përpara meje?

 

 – Po, përpara jush dhe më duhet të them që nuk jeni i pari.

 

Kryeministri Edi Rama: Sepse unë nuk jam aq i rëndësishëm sa të tjerët që vijnë këtu. Ata janë shumë të rëndësishëm dhe nuk japin përgjigje kaq të qarta sepse sa më i rëndësishëm të jesh aq më shumë i ngatërron njerëzit, kështu funksionon.

 

– Nuk do të thoja që ka një korrelacion të brendshëm midis të qenit opak dhe i rëndësishëm.

 

Kryeministri Edi Rama: Nuk po flas për Ëinston Churchill, po flasim për politikanët e sotëm.

 

 – Po marrim pyetje të mira sigurisht, por përpara sesa të shkojmë te pyetjet e përgjithshme dhe faleminderit, bëni gati dhe faleminderit dhe juve që na i çoni online. Për të folur për Ballkanin Perëndimor, diçka që përmendet shpesh në “Chatham house” po duam ta përmendim edhe më shpesh. Sa të shqetësuar duhet të jenë europianët për atë që ndodh në Ballkanin Perëndimor?

 

Kryeministri Edi Rama: Jo, problemi është që ne jemi të shqetësuar për Bashkimin Europian më shumë sesa ata janë të shqetësuar për ne dhe me të drejtë sepse unë mendoj që ata kanë vërtet nevojë për kujdes, në kuptimin që Bashkimin Europian ka nevojë për shumë kujdes, duke qenë se është një moment përcaktues në familjen demokratike dhe Bashkimi Europain duhet të jetë i fortë mjaftueshëm, i qartë mjaftueshëm dhe rezistent. E pastaj është e rëndësishme, është mirë që tregohet kujdes edhe për Ballkanin, po Ballkani është mësuar të mbijetojë. Ne nuk jemi aq të përkëdhelur deri te pika sa ta humbasim. E kupton?

 

– Po, e kuptoj. Faleminderit për këtë. Le të vijojmë me pyetjet.

 

-Eko-turizmi është në rritje në Shqipëri e lumi i Vjosës është shpallur si parku i parë Kombëtar i një lumi të egër në Europë, por shpallja erdhi pas fushatave të gjata prej vitesh nga organizata lokale dhe ndërkombëtare dhe kërcënimi i dëmtimit mjedisor ende është i pranishëm. Ndërtimi i aeroportit të Vlorës, porti i Durrësit që po zhvillohet nga një kompani e Abu Dhabit. Cilat janë hapat që po ndërmerrni për tu siguruar që biodiversiteti unik dhe i pasur shqiptar që është kaq i kyçur për kredencialet e eko-turizmit të mos sakrifikohet për përfitime afatshkurtra ekonomike dhe për zhvillime të dëmshme infrastrukturore.

 

Kryeministri Edi Rama: Çfarë problemi ka me investimin e Abu Dabit?

 

– Në fakt, në Ballkan thuhet se nuk është domosdoshmërish marrëveshja më transparente.

 

Kryeministri Edi Rama: Ku përputhet ideja e transparencës me ekosistemin, këtë nuk e kuptova.

– Thjesht po e formuloj në këtë lloj mënyre. Kjo ide e zhvillimit të infrastrukturës, si e pajtoni me biodiversitetin shqiptar?

 

Kryeministri Edi Rama: Cilin biodiversitet? Në portin e Durrësit? Me gjithë kromin? Doja vetëm të sigurohesha që kemi të njëjtën ide për biodiversitetin në një vend që është përplot qymyrgur dhe krom që është lënë aty e ku asnjë peshk nuk guxon të afrohet se do të ngordhte menjëherë. Ne jemi qasur por nuk kemi vdekur akoma, por mund të vdesim në qoftë se mbajmë këtë pisllëk në mes të qytetit. Kaq për këtë gjë.

Pikë së pari, është parku i parë kombëtar në një lumë të egër sepse është lumi i fundit i egër, nuk ka më tjetër. Europa ishte përplot lumenj të egër, por të gjithë ata që na nxitën që ta mbajmë lumin të egër, i zbutën lumenjtë e tyre të egër. Pra, të gjithë tigrat ujorë në Europë u bënë mace shtëpiake dhe për mirëqenien e vendeve të zhvilluara e ndërkohë donin që lumi ynë i egër, të mbetej një tigër, çka është një gjë e mirë.

Së dyti, ju flisni për protesta, por duhet të lexoni programin tonë kur jemi zgjedhur. Ne e kemi përmendur tashmë që donim ta vinim Vjosën në mbrojtje dhe Vjosa ishte e mbrojtur. Ajo mbrohej jo si park kombëtar, por si zonë e mbrojtur që është një kategori më e ulët e mbrojtjes. Ishim mjaft të vetëdijshëm për këtë dhe qeveria jonë rriti sipërfaqen e zonave të mbrojtura në një përqindje të konsiderueshme dhe objektivi ynë është që në 2030, 30% e sipërfaqes së vendit tonë të jetë e mbrojtur. Nuk po them që ata që protestuan, bënë diçka të gabuar, bënë diçka shumë të mirë, ishte mjaft fisnike, por nuk ishte për shkak të tyre që ne e shpallëm Vjosën park kombëtar. Vonesat kishit të bënin me shumë studime dhe me shumë vlerësime se një gjë është ta thuash diçka, siç edhe unë bëja kur isha në pozitën tuaj e kur bëja avokatin për një jetë më të mirë dhe është tjetër gjë kur duhet të bësh diçka ashtu siç po supozohet të bëj unë tani që jam në qeveri.

Është paska si dallimi midis poezisë dhe prozës në qoftë se më kupton. Na u desh të bënim një vlerësim mjaft mjaft të gjithanshëm sepse është një park kombëtar që përshkon të gjithë vendin dhe përmban një numër të jashtëzakonshëm njerëzish që jetojnë bri saj dhe ka një numër të madh qytetesh që janë të vendosura përgjatë këtij  lumi, që kanë lidhje jetese me këtë, kështu që duhet të ishim të qartë. Së pari, që ky park kombëtar të bëhej realitet dhe së dyti, të mos kthehej në pengese për ekonominë. Pra për të pasur një ide sesi ta transformonim këtë dhe në ekonomi pa dëmtuar natyrën. Dhe pika e fundit që është nuk është pa rëndësi, është që në këtë zonë kemi trashëguar koncesione dhe marrëveshje dhe shumë kontrata. Është e lehtë të thuash nga larg, që kjo duket kaq bukur, bëjeni park, mos e prishni ju politikanë të ndyrë sepse ne duam, brezi ynë i ri ka nevojë për një botë të re, të pastër e të gjelbër. Pastaj kjo mund t’i kushtojë vendit deri në atë pikë sa mund ta gjunjëzojë vendin. Kështu që, na iu desh të bënim të gjitha këto gjëra dhe po, më në fund vendosëm dhe tashmë Vjosa është lumi i fundit i egër i Europës dhe parku i parë kombëtar në një lumë të egër. Është një arritje e madhe. Tashmë sfida është që të sigurojmë qëndrueshmërinë e tij dhe ta bëjmë të pa kthyeshme. Edhe një herë, është më e lehtë ta thuash sesa ta bësh, por prandaj e kemi të ndarë punën. Ju thoni, unë bëj.

 – Faleminderit për këtë

– Kryeministër, faleminderit që gjetët kohë nga programi juaj i ngjeshur. E di që do donit të pushonit.

Kryeministri Rama: Nuk më njihni! Unë të pushoj në këtë orë të ditës?

-Unë jam Emanuel Bila. Unë kam lindur dhe u rrita në Shqipëri. Më pas erdha këtu studiova dhe tashmë punoj në sistemin bankar dhe të financës. Jam krenar të them që jam shqiptaro-britanik.

Gjatë kohës time këtu kam parë sesi perceptimi i shqiptarëve ka ndryshuar, në vetë të parë e kam parë, ndonjëherë për më keq. Pra nuk bën dobi që të kemi dhe filma si Taken dhe Bandat e Londrës. Shoh mjaft shqiptarë profesionistë në këtë sallë dhe mendoj se si komunitet ne kemi fuqinë që të ndihmojmë në këtë perceptim. Në këndvështrimin tuaj si kryeministër, me çfarë mund të bëjmë si komunitet për të ndihmuar me perceptimin për shqiptarët në Britaninë e Bashkuar?

Kryeministri Rama: Shiko, a mendoni se Suela Braverman nuk e dinte që po thoshte diçka të gabuar? Sepse politikanët thonë gjëra për të cilat pendohen më pas. Më ka ndodhur mua, i ndodh gjithkujt, sidomos kur je i apasionuar pas asaj që bën dhe kur je i përfshirë në një debat ndonjëherë fjalët shpëtojnë. Por, më pas vjen e nesërmja, vjen java tjetër dhe gjen një mënyrë për të thënë:Ndjesë. Ajo kurrë nuk ka thënë ndjesë sepse asaj nuk i vjen keq. Kështu që nuk mund të besh asgjë.

-Pyetja ka të bëjë me perceptimin e shqiptarëve ne Mbretërinë e Bashkuar dhe ju po thoni nuk mund të bëni asgjë në këtë drejtim.

Kryeministri Rama:  Nuk mund të bëni asgjë në këtë drejtim. Ajo çka duhet të bëni është të vazhdoni të bëni atë që bëni. Sepse e vërteta e komunitetit shqiptar, talentet në komunitetin shqiptar, kontributet e komunitetin shqiptar do të jetojnë më gjatë sesa Suela Braverman dhe sesa shumë Suela që do dalin rrugës. Kështu që vazhdoni kështu siç vazhdoni. Bëni atë që bëni, jini krenar që vini andej nga vini. Jeni krenarë që i përkisni kësaj shoqërie. Nderoni flamurin britanik, nderoni flamurin shqiptar dhe bëni më të mirën që mundeni.

Më pas, politikanët që përdorin vizibilitetin e tyre dhe pushtetin që u është dhënë nga të tjerët për t’i përfaqësuar, për të mbledhur vota apo për të kërkuar vota duke bërë gjëra të tilla do të ekzistojnë gjithmonë për aq kohë sa do të ekzistojë demokracia. Ashtu siç e ka thënë Ëinston i madh është një sistem shumë i keq, por është më i miri që kemi. Kështu që thjeshtë, vazhdoni kështu. Kundërshtoni kurdo që mundeni, por mos u fiksoni me këtë. Thjeshtë t’ju vijë keq për këta politikanë, t’ju vijë keq për Britaninë dhe jeni në rregull.

-faleminderit zoti kryeministër. A mund të na thoni për progresin dhe planet e Ballkanit të hapur, një nismë e rëndësishme në rajon.

Kryeministri Rama: Është pjesë e një procesi të tërë nismash dhe hapash. Është pjesë e një transformimi të tërë që po përjeton Ballkani. Ditët e sotme ne absolutisht nuk duhet ta harrojmë kurrë se jemi në pozitën më të mirë që kemi qenë ndonjëherë, me të gjitha problemet, me gjithçka tjetër shqiptarët janë të pozitën më të mirë që kanë qenë ndonjëherë. Në Shqipëri, në Kosovë, na Malin e Zi, në Maqedoninë  e Veriut, kurrë nuk kanë qenë më mirë. Marrëdhëniet në Ballkan nuk kanë qenë kurrë më mirë, kurrë ndonjëherë. Kemi një elefant në dhomë në çdo takim që kemi me serbët, që është mosmarrëveshja e madhe me Kosovën, por serish ka barrikada, ka ca njerëz të zemëruar, ka deklarata nxitëse, por pastaj ulen në tryeze dhe përparojnë.

Kështu që gjithçka po ecën në drejtimin e duhur. I vetmi problem që kemi për të mos ta nënvlerësuar është ndikimi rus në botën serbe dhe po themi në pjesën sllave ortodokse dhe për këtë n duhet ta mbajmë Serbinë nga ana jonë dhe na duhet të forcojmë marrëdhëniet me Serbinë, dhe na duhet të sigurohemi që bashkimi në Ballkan kundër agresionit në Ukrainë të mos shpërbëhet sepse kjo mund të na kthejë shumë shpejtë në kohët e shkuara.

-Dua të marr dhe një pyetje online për temën e Kosovës dhe Serbisë. A ka ndonjë nismë që do të mirëprisni nga BE dhe SHBA?

Kryeministri Rama: Jo, mendoj që kjo është më e mira. Dokumenti në tryezë është më i miri. Më i miri që të dyja palët mund të marrin sa i takon kapacitetit të tyre për të rënë dakord. Mesa duket të dyja palët janë shumë pranë luftës dhe era e gjakut është ende e fortë deri në atë pikë sa nuk mund të hedhin hapat e fundmë, por kjo është rruga e duhur dhe është një njohje de facto e së drejtës së Kosovës për të jetuar më vete, për të qenë më vete, për të vendosur më vete dhe është një njohje de facto e Serbisë si fqinje me të cilën Kosova duhet të merret e të ketë marrëdhënie normale. Kështu që është fantastike. Dhe e vetmja pikë, është a do të zbatohet! Sepse Ballkani është një vend me mjaft gracka, por le të shohim.

 

 

-Duke kthyer vëmendjen tuaj tek marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe qeverisë britanike, si e shihni që do të përparojë kjo marrëdhënie në të ardhmen në rast se politikanë si Suela Braverman nuk kërkojnë ndjesë dhe nuk ndjehen përpara përgjegjësisë për deklaratat e tyre nxitëse si për shembull, të  përshkruajnë shqiptarët që vijnë këtu si pushtues?

Kryeministri Edi Rama: Dëgjoni, edhe njëherë dua ta përsëris se na vjen keq, na vjen shumë keq. Nuk do të lidhim partneritetin strategjik që kemi me një vend si Britania dhe nuk do t’i vëmë të gjitha këto interesa të jashtëzakonshme për të zhvilluar këtë marrëdhënie në atë kutinë e vogël të Suela Braverman dhe disa njerëzve të tjerë. Është shumë më e madhe sesa kaq.

Mund t’iu them që ne kemi një komunikim dhe bashkëpunim shumë të mirë dhe kjo nuk është për të thënë fjalë të bukura sepse unë nuk mendoj se jeta është interesante kur jeton për të thënë fjalë të bukura që në fakt nuk i mendon.

Jo, kjo është e vërtetë. Për herë të parë shoh, jo vetëm fjalë, por edhe vepra nga kryeministri britanik dhe kam parë shumë kryeministra britanikë meqë ra fjala. Në këtë rast, ka diçka mjaft të rëndësishme që po ndodh, që e kemi kërkuar qysh prej shumë kohësh. Kujtoj qysh kur Theresa May ishte Sekretare e Punëve të Brendshme.

Gjithnjë kemi thënë, na duhet të ndërtojmë një forcë të përbashkët operative për të goditur rrjetet kriminale. Gjithmonë na kanë thënë “Është e shkëlqyer”, por kurrë nuk ka ndodhur; tani po ndodh. Pas bisedës time me kryeministrin në telefon, kjo po ndodh dhe jam i sigurt që në qoftë se do të bëhet sipas planit, shumë shpejt rezultatet do të jenë të jashtëzakonshme në raport me atë që është problemi.

Problemi im nuk është se shqiptarët vijnë në Britani; problemi im është kur shqiptarët përdoren në ëndrra dhe shpresat e tyre për të ardhur në Britani nga kriminelët. Nuk kam probleme se kufijtë britanikë mbyllen. Është e gabuar, por nuk më takon mua ta vendos. Problemi është të mos i lëmë të rinjtë shqiptarë të shfrytëzohen nga kriminelët. Kjo është pika e parë.

Pika e dytë, nuk duhet lënë ky komunitet fantastik dhe është komunitet fantastik komuniteti shqiptaro-britanik; është fantastik që nga profesionistët deri tek punonjësit e ndërtimit. Të jesh nën trysninë e disa mollëve të kalbura qe janë vërdallë.

Thënë kjo, kriminelët shqiptarë nuk e sollën krimin këtu, e gjetën krimin këtu. Ata nuk e sollën drogën këtu, gjetën tregun këtu prandaj erdhën këtu. Është një treg i madh krimi, droga, i gjithë gjërave të këqija. Kjo është e vërteta. Për ta lidhur këtë dhe për të thënë se po fshijnë krimin se po luftojmë kriminelët shqiptarë kjo është vetëm propagandë dhe ne jemi shumë të interesuar për t’i goditur ata dhe do ta bëjnë. Në qoftë se homologët britanikë do të na ndihmojnë, do të na dëgjojnë dhe do të ndjekin atë çfarë u themi kur bëhet fjalë për shqiptarët, sepse nuk do t’i mësojmë se çfarë të bëjnë me të tjerët, kjo do të jetë shumë e suksesshme dhe ne do të jemi në një pozitë shumë më të mirë dhe shqiptarët këtu do të jenë në një pozitë shumë më të mirë. Kjo është ajo çfarë duam të bëjmë.

Por, t’i veçosh shqiptarët dhe të flasësh për shqiptarët; për shembull, Dua Lipa është këngëtare britanike kurse ai me varkë është kriminel shqiptar. Jo, Dua Lipa është një emigrante shqiptare, e cila këndon si një shqiptaro-britanike. E njëjta gjë vlen dhe për atë djalin që vjen me varkë, është e njëjta gjë. Pra, çdo gjë e mirë që ne sjellim këtu është britanike, çdo gjë e keqe është shqiptare. Jo, jo, nuk funksionon kështu, nuk është kështu.

-Në fakt, kishim interes që ishit shqetësuar në qoftë se ky eveniment ishte publik. Disa organe shtypi i kanë thënë organizatës time që liritë e shtypit kanë pësuar përkeqësim, gazetarët në Shqipëri nuk lejohen që të bëjnë pyetje të vështira dhe ndërkohë edhe televizionet e mëdha janë goditur rëndë. BIRN-i pyeti qeverinë për arsyet; qeveria iu përgjigj që çështja është shumë teknike. A nuk është liria e shtypit thelbësore për funksionimin e demokracisë? A mund të komentoni për këtë ju lutem?

Kryeministri Edi Rama: Ka një stereotip. Në qoftë se je gazetar mund të thuash çdo gjë që të shkon nëpër mend, është liri, por po të jesh politikan dhe të thuash gjithçka që do, atëherë je i dyshimtë. Unë nuk pranoj nga askush epërsi morale kur vjen fjala për asnjë çështje, nuk shoh asnjë epërsi morale si të pranueshme. Unë kam përgjigjet e mia, ju keni pyetjet tuaja; ju keni mendimet tuaja e unë kam mendimet e mia por të thuash “Liri e medias” është liri për të thënë gjithçka të shkon nëpër mend dhe çdo akuzë që të shkon nëpër mend dhe pastaj të thuash që kjo është një gjepur, është mungesë e kuptimit të lirisë, unë këtë nuk e ha. Në rregull?

Ju thoni diçka që është një gënjeshtër “organet mediatike gjobiten në Shqipëri”. Më jepni një shembull. Ah, pronarët e medias, të cilët janë pronarë kompanish po ashtu që bëjnë evazion fiskal dhe që çohen në Prokurori për prova të qarta evazioni fiskal apo pronarë të medias që nuk paguajnë për vite qiratë e objekteve publike që kanë marrë me qera dhe janë në gjyq me qeverinë, për mua janë dy gjëra të ndryshme. Është shumë e thjeshtë të thuash “Ti do që unë të paguaj qiranë sepse unë jam kritik? Ti do që unë të paguar taksa sepse jam kritik? Ti do që unë të paguaj sigurime shoqërore për punëmarrësit sepse jam kritik?” Por, faktet janë ndryshe, tërësisht ndryshe. Duhet të paguash sigurimet shoqërore që nuk e bën, duhet të paguash tatimet që nuk e bën, duhet të paguash qiranë që nuk e bën, duhet të ndërtosh në mënyrë të ligjshme që nuk e bën. Atëherë, ndjesë për të gjitha këto gjëra ti duhet të përgjigjesh si çdo qytetar tjetër, ti nuk ke imunitet në emër të lirisë që të bësh gjithçka do pas ekranit sepse ajo çfarë bën në ekran është puna jote.

Ne kurrë, asnjëherë nuk kemi gjobitur një media, edhe pse duhet. Pse? Sepse ka një problem të madh me pagat e gazetarëve. Shkoni dhe shihini pagat e gazetarëve dhe shqetësohuni pak më tepër për ta sepse ata janë të nënpaguar dhe paguhen shumë me para në dorë, e kështu me radhë.

Ka një problem të madh me këtë përzierje midis lirisë të medias dhe lirisë për të mos vepruar në përputhje me ligjin në emër të qenit pronar i medias. Kjo nuk do të tolerohet. Thoni çfarë të doni, nuk do të tolerohet. Kjo është toleruar për një kohë të gjatë dhe ka qenë e gabuar e nuk do të ndodhë.

Kjo gjëja që gazetarët nuk lejohen të bëjnë pyetje të vështira, është edhe njëherë tërësisht jo e vërtetë. Është tërësisht e pavërtetë. Gazetarët mund të drejtojnë çfarë pyetje të duan. Mund të jenë si të duan. Nuk është kjo. Është shumë e qartë. Dhe e fundit që dua të them, është që unë kam rrezikuar jetën për lirinë e fjalës.  Kam ende vraga në kokë. Kështu që epërsia morale dhe leksionet nga gjithsekush që ka një laps dhe i thotë vetes gazetar, nuk i pranoj, por kemi pikëpamje të ndryshme, por ideja që ti je kryeministër dhe nuk duhet të kesh pikëpamjen tënde, por gazetari mund të ketë çdo lloj pikëpamjeje dhe ti nuk duhet të thuash atë që mendon, kjo nuk është një gjë që unë e pranoj. Ndoshta e kam gabim. Sigurisht e kam gabim. Sigurisht ju keni të drejtë, por kështu është. Shkruani çfarë të doni, lapsin e keni ju, ju shkruani, por kur flisni me mua dhe unë flas me ju, mos pretendoni që unë të pranoj çdo lloj gjepure që ju thoni. Nuk mundem. Është kaq e thjeshtë.

-Jam një ish –anëtar i Parlamentit Evropian. Kam qenë dhe në Shqipëri dhe në Kosovë një sërë herësh, unë mbështes shumë atë çka ju thatë në lidhje me Kosovën, por do doja t’ju pyesja në nëse në disa mënyra  ndiheni qe Shqipëria ka një rol të posaçëm për të ndihmuar Kosovën sepse konsiderohet si një fqinjë miqësore? A mendoni se Shqipëria mund të bëjë më shumë?

Kryeministri Edi Rama: Së pari nuk është “Kosovo” është “Kosova”. Kosovo është mënyra se si e thërrasin serbët. Kështu që ju avokatoni për pavarësinë e Kosovës dhe ju lutem, po ju kërkoj me përulje, nuk është faji juaj, propaganda ka bërë punën e vet, edhe unë ndonjëherë them Kosovo por është Kosova. Jo, jo, mos kërko ndjesë, edhe unë e bëj ndonjëherë, por është Kosova. Kosova nuk është vend mik, është një vend si motër, është një vend si vëlla. Është gjithçka, nuk është vend mik, ne jemi njësoj. Për arsye të caktuara jemi një komb që jeton në dy shtete. Ne shqiptarët kemi dy shtete, 4 kryeministra në Ballkan. Diçka nuk duhet të funksionojë por ja që kështu është, gjithçka që mundemi që të ndihmojmë dhe sigurisht që mirëpresim gjithçka që ata mund të bëjnë për ne për të na ndihmuar, jemi njësoj, thjesht kemi një kufi, kemi disa rregulla për të respektuar  por jemi njësor. Nuk e di se çfarë kishit ndërmend saktësisht kur pyetët?  Mësoje, thuaje me mua, Ko-so-va, jo Vo-va, si Su-e-La

 

-Mund ta përmend këtë argument sepse kur shkoja atje dëgjoj shumë njerëz që ndihen shumë afër jush  dhe që mendojnë se duan të jenë pjesë e juaja.

Kryeministri Edi Rama: Kjo është diçka tjetër, pjesë e jona në kuptimin e bashkimit, kjo është një histori tjetër. Kjo nuk është diçka sot, në të ardhmen gjithçka do të vlerësohet në bazë të integrimit të plotë midis të gjithëve ne në Ballkan pikësëpari dhe në Evropë. Pra nëse Skocia do të largohet nga ju, imagjinojeni ne të bashkohemi me njëri-tjetrin. Duhet të shohim se si do të shpalosen gjërat në të ardhmen. Për momentin është një shtet ndryshe, është një shtet i pavarur është një shtet shumë etnik, duhet të japë garanci të plota për shqiptarët, po kështu edhe për serbët e kështu me radhë. Kështu që nuk do të hyj këtu, por sigurisht rruga është ajo e duhura, ajo e integrimit të plotë me BE dhe pastaj kush e di. Nuk mund ta parashikoj të ardhmen, por mendoj se për momentin se kjo nuk është të flasësh për këtë temë, nuk është t’i ndihmosh ata, por është t’i dëmtosh ata dhe kushdo që flet për këtë, duhet të tregojë shumë kujdes.

 

-Dua të flas për fjalimin e fuqishëm që ju mbajtët në Këshillin e Evropës. Ka pasur një moment kur ligjëratat dhe fjalimet kanë pasur një ndikim shumë më të madh sesa ç’kanë sot në kohën kur Shqipëria po përdoret si një ‘’kokë turku’’ politikisht a mendoni se kjo  ka dhënë rezultatet e duhura? Tani që keni kuptuar dhe keni marrë vesh pasojat, a do ta bënit dhe njëherë?

 

Kryeministri Rama: Pasojat e kujt?

–  Pasojat politike.

Kryeministri Rama: Cilat pasoja?

–  Mënyra si u prit nga mediat ndërkombëtare

Kryeministri Rama:  Nuk dua t’ia di. E vërteta është më e rëndësishme sesa mund të mendojnë njerëzit në momentin kur ti e thua sepse është një e vërtetë shumë e parehatshme. Është një kurth i tërë dhe disa njerëz, disa autoritete, disa kolegë të mitë, nuk duan ta shohin që nuk ka aspak të bëjë me çështjen në gjykatë. Ka të bëje me një pjesë të saj, është mëkati fillestar që ka sjellë këtu, meqë ra fjala, por kjo është e vërteta. Është një kurth rus, kjo është e qartë dhe iu heq kapelën rusëve që kurthi i tyre vazhdon të funksionojë dhe i  gjithë komuniteti evropian, komuniteti demokratik po punon në bazë të një kurthi të një sajese ruse, kjo është e vërteta. Sepse në të kundërt, dikush duhet të më thotë se ku janë organet që janë hequr nga trupat dhe që janë trafikuar në perëndim. Ku janë? Nuk ka asnjë prove të asnjë lloj veprimtarie të këtij lloji dhe ky raport është një turp për Këshillin e Evropës, ky raport është një turp për komunitetin evropian të vendeve që janë pjesë e Këshillit të Evropës. Kjo është e vërteta. Çfarë pasojash? Kjo është e vërteta dhe jam i sigurtë që e vërteta do të dalë. Do të dalë dhe shpresoj që Zelensky të mos përfundojë në burg një ditë sepse me këtë logjikë, Slobodan MiIloshevic u deklarua kriminel lufte, kishte një mandate arresti, ndërkohë që atëherë Hashim Thaçi u pagëzua si George Uashingtoni i Kosovës. Ai ishte Zelensky i Kosovës në atë kohë, por është në burg. Uroj që Zelensky të mos shkojnë në burg një ditë me këtë logjikë për krime lufte, pra të akuzosh për krime lufte dikë që ka udhëhequr një kryengritje kundër një agresori që kërkonte t’i spastronte etnikisht, si të ishte komandanti i një shteti të organizuar, kjo është absurde.

Por çfarë qëndron nën të, është edhe më tmerruese. Janë akuzat e trafikimit të organeve njerëzore bazuar në disa histori në Shqipëri, Shtëpia e Verdhë, aty-këtu. Nuk ka Shtëpi të Verdhë, nuk ka asgjë dhe raporti që thotë, “njerëzit e fshatit mohuan se kishin parë ndonjë gjë të këtij lloji, sepse ishin nën efektin e drogës apo u ishin ofruar prostituta”. Banorëve të fshatit u ishte ofruar seks për të mbuluar trafikimin e qenieve njerëzore. Për fat të keq, u mor si e vërtetë dhe nuk më vjen keq, do ta bëja edhe njëherë, përsëri e përsëri e do ta thoja në çdo rast. Është një turp!

 

– Do të bëj dhe një pyetje të fundit që vjen nga dikush online, kemi arritur në fund. Nga një student shqiptar i universitetit të Cambridge, të cilit Mbretëria e Bashkuar i ka sponsorizuar bursën. Ai thotë “Zoti kryeministër”, dhe kthehet tek komentet tuaja për të cilat po pyesnin shumë njerëz këtu se pse largohen shqiptarët, ai thotë “Zoti kryeministër, më vjen keq që e minimizoni vendin tonë se sa tërheqës mund të jetë për të rinjtë shqiptarë të punojnë dhe të arrijnë sukses. Mjafton që realiteti është i vështirë, por duke pasur parasysh që qeveria juaj ka qenë në pushtet për 10 vjet, nuk kishte asgjë që mund të bënit për ta bërë më tërheqës apo duhet t’iu dëgjojmë ju dhe të jemi qytetarë globalë, ta lëmë Shqipërinë të shkretuar? Çfarë duhet të bëjnë shqiptarët që zgjedhin të kthehem”?

 Kryeministri Edi Rama: Së pari, më pëlqen të citohem saktë, nuk e thashë këtë, thashë që gjithkush ka lirinë të zgjedhë ku të shkojë, ashtu siç edhe zotëria ka ushtruar lirinë e tij për të studiuar në Cambridge.

Tani po, po i afrohemi shpejt 10 vjetëve në qeveri dhe Shqipëria sot është një vend tërësisht ndryshe, por kurrë nuk kam premtuar që në 10 vjet Shqipëria do të bëhet Britani. Kurrë nuk kam premtuar që për 10 vjet Shqipëria do jetë aq tërheqëse sa Gjermania sepse nuk do të isha duke drejtuar vendin, do të isha në ndonjë vend tjetër.

Ta bësh Shqipërinë tërheqëse për të rinjtë, për të parë të ardhmen po ndodh tashmë, por në të njëjtën kohë, ta bësh Shqipërinë tërheqëse deri në atë pikë sa të rinjtë të thonë “Jo, jo është më mirë këtu sesa diku tjetër” do të kërkojë kohë.

Nuk do t’iu bezdis as ju, as atë me fakte por po i them vetëm këtë; në moshën e tij ka të drejtë të thotë këtë dhe duhet të thotë më shumë, madje duhet të vijë të luftojë, të më rrëzojë mua, qeverinë, të marrë pushtetin, të bëjë më mirë. Ai është në moshën për ta bërë këtë gjë. Kur të vijë në moshën time do ta kujtojë këtë dhe me shpresë do të thotë “Kishte të drejtë”. Këtë kam bërë dhe unë në moshën e tij, por të paktën unë ndihmova të rrëzohej një regjim.

Tashmë është një vend krejt ndryshe. Sigurisht që ka probleme, sigurisht që ne nuk vijmë nga një histori që ishte bujare me ne. Ne kemi nisur të ndërtojmë një shtet demokratik vetëm 30 vjet më parë dhe ndërkohë dhe pa një traditë, për polakët, për cekët, për hungarezët, për kroatët madje, komunizmi ndërhyri në një mënyrë brutale, në një rrugëtim që kishte tashmë shtet, që kishte disa institucione, që kishte disa rrjete dhe kishte universitete. Në Shqipëri ishte krejt ndryshe!

Kështu që, ai ka të drejtë, unë kam të drejtë, të dy kemi të drejtë. E ardhmja do të jetë më e mirë sepse fëmijë si ai do të kthehen, do të marrin pushtetin, do të bëjnë më mirë e kështu me radhë do të zhvillohemi.

Nëse ky është faji i qeverisë shqiptare, atëherë pse Serbia, pse Kroacia, që është krejt ndryshe, nuk po i ndal të rinjtë të largohen? Pse kaq shumë kroatë po vijnë? Pse Kroacia nuk është tashmë Londra? Pse Greqia nuk është tashmë Britani? Është një proces, na duhet të vrapojmë, na duhet të përmirësojmë, na duhet të tregojmë durim, na duhet të tregojmë respekt dhe na duhet të kuptojmë se ndryshimi po ndodh.

Sigurisht që të duash më shumë është ajo që çfarë duhet të bëjnë të rinjtë, natyrisht. Të luftojnë për më shumë është ajo çfarë të rinjtë duhet të bëjnë. Natyrisht, të thonë se gjërat duhen bërë ndryshe, është ajo çfarë duhet të bëjnë të rinjtë.

Sa më takon mua, mendoj se po bëjmë atë që duhet bërë. Deri më tani, nuk kemi parë ndokënd ta bëjë më mirë. Dikush mund të vijë dhe gjërat mund të ndryshojnë, por po ndryshojnë tashmë.

– Këtu duhet të ndalemi. Faleminderit zoti kryeministër që iu përgjigjët kaq shumë pyetjeve, kaq drejtpërdrejtë, përfshirë dhe këtë të fundit dhe duke iu përgjigjur edhe më herët se çfarë duhet të bëjnë shqiptarët që duan të kthehen në Shqipëri. Faleminderit shumë për këtë bashkëbisedim të gjerë!

Kryeministri Edi Rama: Faleminderit. Së pari, do doja të thoja që mësova diçka; nuk e dija që Chatham House ishte publike, e mësova sot, që është gjë e mirë dhe së dyti, pavarësisht se sa përgjigjet kanë përmbushur kërshërinë tuaj apo kanë dhënë arsye për të kaluar kohë këtu me mua, shpresoj të mos kem qenë i mërzitshëm, është e vetmja gjë që nuk dua.

 

– Ju nuk jeni asnjëherë i mërzitshëm.